बाकी शंभर रुपयांचं काय ?
"मी आत येऊ शकतो का सर ?" हातातल्या फ़ाइली सावरत विश्वासने विचारले. साहेब कुठलीतरी फ़ाइल पाहत होते. त्यांनी मान हालवून हो म्हटले. आवाजावरुन त्यांनी विश्वास आत आल्याचे वर न पाहताच ओळखले अन तक्रारीच्या सुरात बोलले,
"विश्वाससर, कालच्या त्या मुलानं दोनशे रुपयांना फ़सवलं. तुम्च्यामुळं हे सारं घडलं. ही मुलं कामचुकार असतात. तुम्हांला त्याचा कसा पुळका आला तेच मला कळत नाही. दोनशेची नोट घेऊन गेला तो गेलाच ! बघा, त्याची चिकन हंडी मला दोनशेला पडली." एका दमात साहेबांनी मनातली नाराजी व्यक्त केली. क्षणभर विश्वासला वाटले, आपण खिशातून साहेबांना शंभर रुपये काढून द्यावे; म्हणजेच सकाळची कटकट एकाची जाईल. असा विश्वासने विचार केला. पण त्याने तसे केले नाही. तो साहेबांच्या समाधानासाठी म्हणाला, "तसं नसेल सर, काही अडचण आली असेल त्याला म्हणून... "काही सांगू नका, यानंतर असली मुलं कार्यालयात आलेली मला चालणार नाहीत. समजले?" साहेब म्हणाले. नाइलाजाने विश्वास "हो" बोल्ला. साहेब म्हणतात ते बरोबर होते, तरी ते संपुर्ण बरोबर नसावे, असे विश्वासचे मन त्याला सारखे सांगत होते. करण हा मुलगा फ़सवाफ़सवी करणारा वाटत नव्हता. मागच्या महिन्यापासून विश्वास त्याला ओळखत होता. विश्वासची मेहुणी प्राईवेट दवाखान्यात दाखल झाली होती. विश्वास सकाळ-संध्याकाळ तिला भेलायला आणि जेवणाचा पोहोचवायला जात असे.
दवाखान्याच्या बाजुला त्याचे आॅफ़िस होते. एक दिवस एका मुलाने त्याचे लक्ष वेधुन घेतले. फ़ार २२-२३ वर्षाचा मुलगा असावा. त्याच्याजवळ एक पोस्टर होता. त्यावर त्याने "उरलेले अन्न" देण्याचे आवाहन केले होते. त्याच्या हातात एक बाॅक्स होता. तो पाहुण त्यात काही अन्न असावे असे वाटत होते. त्याला पाहुण विश्वासची उत्सुक्ता फ़ारच वाढली.
त्याने एक दिवस त्याला बाजुला घेतला अन बरेच काही विचारले, "तुझं नाव काय ? तु कुठला ? येथे का आलास ? कोणत्या वर्गात शिकतोस ? वगैरे. साहेब ज्या मुलाविषयी बोलले होते तोच हा करण. तो रत्नागिरी जिल्ह्यातील एका खेडेगावाचा. १५वी शिकणारा. त्याची आई आजारी असल्याने तिला प्राईवेट दवाखान्यात भरती करावे लागले. तो आणि त्याची आई याशिवाय घरी तिसरे कोणी नव्हते. एका झोपडीच्या घराशिवाय त्याच्याकडे काही नव्हते. दवाखान्यात आईजवळ सतत बसून राहण्याचा त्याला कंटाळा येई. आईला विचारुन तो इकडेतिकडे फ़िरे. आईने त्याला सांगितले होते, "जास्त लांब जाऊ नको. म्हणून लांब न जात नसे. त्यावेळी करणला भुक लागली म्हणुन आईला बोलला की मी जरा जाऊन येतो.
असे बोलुन करण तिथुन निघुन जातो. दवाखान्यातुन बाहेर आल्यावर करणला जोरात भुक लागली होती म्हणून करण एका हाॅटेलमघ्ये जातो आणि दोन चिकण हँडी ऑडॆर करतो. एक चिकण हँडी तो स्वत: खायचा. एक पार्सल विश्वासला घेऊन जायचा. पण एका दिवशी विश्वासला सरांसाठी पार्सल चिकण हँडी पोचायला उशीर झाला, म्हणून विश्वासने चिकण हँडी करणला पोचवायला सांगितले. चिकण हँडीचे पैसे करणला दिले. पण विश्वासकडे सरांनी दिलेली २०० रुपयाची नोट सुट्टी नसताना करण बोल्ला की मी सुट्टी करुन येतो आणि आलाच नाही. करणने साहेबांना खरंच फ़सवले असेल का ? विश्वास विचारात पडला. तेवढ्यात करणचा मित्र पैसे घेऊन येतो. आणि बोलता-बोलता खिशातुन २०० रुपयाची नोट काढतो. ती नोट साहेबांसमोर धरत म्हणाला, "सर, ही नोट करणने तुम्हाला द्याला सांगितली आहे." विश्वास आणि सर दोघेही चकित झाले. करण कुठे आहे ? विश्वासने विचारले, "सर, तो कालच गावाला गेला." साहेब म्हणाले, का ? कारण सर त्याच्या मामाच्या पोरीचे लग्न जमला आहे, म्हणून तो गावाला गेला आहे. गावाला जाण्याआधी त्याने ही नोट तुम्हांला द्यायला सांगितले. असे बोलताच तो बाहेर जातो.
मग तेव्हा साहेब विश्वासला म्हणाले, विश्वास मला माफ कर. असे म्हणताच विश्वास साहेबांना म्हणतो की मी की यातले शंभर रुपये माझ्या खिशातले आहे. यावर सर बोलतात की बाकी शंभर कुठे आहेत ? यावर विश्वास रागाने सरांना बोलतो की, तुम्ही जी चिकण हँडी खाल्ली ती शंभरची होती. मग आता बोला बाकी किती राहिली ? यावर सर गप्प राहिले आणि तेथुन निघुन गेले.
*** समाप्त ***
"मी आत येऊ शकतो का सर ?" हातातल्या फ़ाइली सावरत विश्वासने विचारले. साहेब कुठलीतरी फ़ाइल पाहत होते. त्यांनी मान हालवून हो म्हटले. आवाजावरुन त्यांनी विश्वास आत आल्याचे वर न पाहताच ओळखले अन तक्रारीच्या सुरात बोलले,
"विश्वाससर, कालच्या त्या मुलानं दोनशे रुपयांना फ़सवलं. तुम्च्यामुळं हे सारं घडलं. ही मुलं कामचुकार असतात. तुम्हांला त्याचा कसा पुळका आला तेच मला कळत नाही. दोनशेची नोट घेऊन गेला तो गेलाच ! बघा, त्याची चिकन हंडी मला दोनशेला पडली." एका दमात साहेबांनी मनातली नाराजी व्यक्त केली. क्षणभर विश्वासला वाटले, आपण खिशातून साहेबांना शंभर रुपये काढून द्यावे; म्हणजेच सकाळची कटकट एकाची जाईल. असा विश्वासने विचार केला. पण त्याने तसे केले नाही. तो साहेबांच्या समाधानासाठी म्हणाला, "तसं नसेल सर, काही अडचण आली असेल त्याला म्हणून... "काही सांगू नका, यानंतर असली मुलं कार्यालयात आलेली मला चालणार नाहीत. समजले?" साहेब म्हणाले. नाइलाजाने विश्वास "हो" बोल्ला. साहेब म्हणतात ते बरोबर होते, तरी ते संपुर्ण बरोबर नसावे, असे विश्वासचे मन त्याला सारखे सांगत होते. करण हा मुलगा फ़सवाफ़सवी करणारा वाटत नव्हता. मागच्या महिन्यापासून विश्वास त्याला ओळखत होता. विश्वासची मेहुणी प्राईवेट दवाखान्यात दाखल झाली होती. विश्वास सकाळ-संध्याकाळ तिला भेलायला आणि जेवणाचा पोहोचवायला जात असे.
दवाखान्याच्या बाजुला त्याचे आॅफ़िस होते. एक दिवस एका मुलाने त्याचे लक्ष वेधुन घेतले. फ़ार २२-२३ वर्षाचा मुलगा असावा. त्याच्याजवळ एक पोस्टर होता. त्यावर त्याने "उरलेले अन्न" देण्याचे आवाहन केले होते. त्याच्या हातात एक बाॅक्स होता. तो पाहुण त्यात काही अन्न असावे असे वाटत होते. त्याला पाहुण विश्वासची उत्सुक्ता फ़ारच वाढली.
त्याने एक दिवस त्याला बाजुला घेतला अन बरेच काही विचारले, "तुझं नाव काय ? तु कुठला ? येथे का आलास ? कोणत्या वर्गात शिकतोस ? वगैरे. साहेब ज्या मुलाविषयी बोलले होते तोच हा करण. तो रत्नागिरी जिल्ह्यातील एका खेडेगावाचा. १५वी शिकणारा. त्याची आई आजारी असल्याने तिला प्राईवेट दवाखान्यात भरती करावे लागले. तो आणि त्याची आई याशिवाय घरी तिसरे कोणी नव्हते. एका झोपडीच्या घराशिवाय त्याच्याकडे काही नव्हते. दवाखान्यात आईजवळ सतत बसून राहण्याचा त्याला कंटाळा येई. आईला विचारुन तो इकडेतिकडे फ़िरे. आईने त्याला सांगितले होते, "जास्त लांब जाऊ नको. म्हणून लांब न जात नसे. त्यावेळी करणला भुक लागली म्हणुन आईला बोलला की मी जरा जाऊन येतो.
असे बोलुन करण तिथुन निघुन जातो. दवाखान्यातुन बाहेर आल्यावर करणला जोरात भुक लागली होती म्हणून करण एका हाॅटेलमघ्ये जातो आणि दोन चिकण हँडी ऑडॆर करतो. एक चिकण हँडी तो स्वत: खायचा. एक पार्सल विश्वासला घेऊन जायचा. पण एका दिवशी विश्वासला सरांसाठी पार्सल चिकण हँडी पोचायला उशीर झाला, म्हणून विश्वासने चिकण हँडी करणला पोचवायला सांगितले. चिकण हँडीचे पैसे करणला दिले. पण विश्वासकडे सरांनी दिलेली २०० रुपयाची नोट सुट्टी नसताना करण बोल्ला की मी सुट्टी करुन येतो आणि आलाच नाही. करणने साहेबांना खरंच फ़सवले असेल का ? विश्वास विचारात पडला. तेवढ्यात करणचा मित्र पैसे घेऊन येतो. आणि बोलता-बोलता खिशातुन २०० रुपयाची नोट काढतो. ती नोट साहेबांसमोर धरत म्हणाला, "सर, ही नोट करणने तुम्हाला द्याला सांगितली आहे." विश्वास आणि सर दोघेही चकित झाले. करण कुठे आहे ? विश्वासने विचारले, "सर, तो कालच गावाला गेला." साहेब म्हणाले, का ? कारण सर त्याच्या मामाच्या पोरीचे लग्न जमला आहे, म्हणून तो गावाला गेला आहे. गावाला जाण्याआधी त्याने ही नोट तुम्हांला द्यायला सांगितले. असे बोलताच तो बाहेर जातो.
मग तेव्हा साहेब विश्वासला म्हणाले, विश्वास मला माफ कर. असे म्हणताच विश्वास साहेबांना म्हणतो की मी की यातले शंभर रुपये माझ्या खिशातले आहे. यावर सर बोलतात की बाकी शंभर कुठे आहेत ? यावर विश्वास रागाने सरांना बोलतो की, तुम्ही जी चिकण हँडी खाल्ली ती शंभरची होती. मग आता बोला बाकी किती राहिली ? यावर सर गप्प राहिले आणि तेथुन निघुन गेले.
*** समाप्त ***
